Schizofrenia jest chorobą, która budzi strach i niechęć.
Brak zrozumienia prowadzi w konsekwencji do naznaczenia, odrzucenia i wyobcowania chorego.

Przyczyny powstawania schizofrenii nie są do końca znane - pozostają ciągle w obszarze hipotez.
Lekarze najczęściej mówią o biologicznych przyczynach choroby.
Uznają ją za schorzenie mózgu i ośrodkowego układu nerwowego.
Istnieje także neurorozwojowa teoria schizofrenii głosząca, że już w okresie rozwoju płodu dochodzi do pewnych zaburzeń bądź uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego, które później manifestują się objawami schizofrenii.

Jak dotąd nie istnieją jednak żadne testy chemiczne ani biologiczne, które byłyby specyficzne dla schizofrenii.
Dla psychiatry bądź psychologa trafna diagnoza nie jest jednak trudna.

W wyjaśnianiu schizofrenii zazwyczaj przecenia się pojawienie momentów przełomowych w życiu pacjenta.
Zawód miłosny, utrata przyjaciela, ciężkie schorzenie somatyczne, uraz, wypadek mogą rzeczywiście nasilić objawy, ale to nie znaczy, że wypadek życiowy wywołał schizofrenię.

Chory dotknięty tą psychozą:

•zachowuje się w sposób trudny do zrozumienia, wyraźnie inny niż dotychczas,
•przestaje interesować się światem zewnętrznym,
•zarzuca większość obowiązków,
•wycofuje się z kontaktów społecznych,
•zmienia swoje zapatrywanie na świat,
•oddaje się niezrozumiałym dla innych dywagacjom,
•przestaje logicznie myśleć,
•mówi językiem niespójnym i pozbawionym sensu,
•zaczyna wypowiadać sądy, które nie mają odzwierciedlenia w rzeczywistości,
•miewa halucynacje (najczęściej w postaci głosów, które słyszy, a które mówią mu, co ma robić),
•uskarża się na spiskowanie przeciwko niemu
•obojętne zjawiska odnosi do siebie.

Leczenie schizofrenii może być organizowane:

•na oddziale dziennym - pacjent funkcjonuje w rytmie zajęć podobnym do codziennego rytmu zajęć szkolnych czy zawodowych. Przychodzi rano, spotyka się z zespołem terapeutycznym lekarzy, terapeutów, bierze udział w zajęciach psychoterapeutycznych, po czym wraca do domu;
•w hostelu - jest to rodzaj obozu psychoterapeutycznego, pacjenci mieszkają z członkami zespołu terapeutycznego;
•jako leczenie środowiskowe - chory pozostaje w domu, a członkowie zespołu terapeutycznego przychodzą do niego do domu i prowadzą terapię. Jest to sytuacja idealna, ale wymaga wysiłku organizacyjnego. Taka forma leczenia jest także tańsza niż leczenie szpitalne.

Każdy człowiek wie, czym jest ból.
Towarzyszy on nam od wczesnego dzieciństwa aż do śmierci, jest jedną z najczęściej występujących dolegliwości. Odczucie bólu ma złożony, wielowymiarowy i subiektywny charakter.
Proces powstawania odczucia bólowego obejmuje cztery etapy:

przetwarzanie: polega na przetworzeniu bodźca termicznego,
chemicznego lub mechanicznego na impuls elektryczny;
przewodzenie: impuls elektryczny jest przewodzony drogą włókien

nerwowych do rdzenia kręgowego;
modulację: w rdzeniu kręgowym impuls może być wzmocniony i przesłany do wyższych pięter układu nerwowego, ale może również ulec wygaszeniu (wtedy nie otrzymamy doznania bólowego);
percepcję: rozpoznanie, zlokalizowanie i uświadomienie sobie bodźca bólowego.

U każdego człowieka doznanie bólu może być nieco inne. Zależy to od właściwości organizmu, tzw. progu czucia i tolerancji bólu, wcześniejszych doświadczeń, a także czynników społecznych i kulturowych.
Ze względu na mechanizmy powstawania możemy wyróżnić dwa rodzaje bólu:
- fizjologiczny, powstaje w wyniku drażnienia bodźcami nie uszkadzającymi tkanek, kliniczny, receptorowy (somatyczny- np. ból pourazowy, choroba zwyrodnieniowa stawów; trzewny- np. ból brzucha);
- patologiczny niereceptorowy (neuropatyczny- np. ból fantomowy po amputacji kończyny, psychogenny).
Ze względu na kryterium czasu można wyróżnić ból:
- ostry- trwający do trzech miesięcy oraz
- przewlekły- trwający powyżej trzech miesięcy lub utrzymujący się pomimo wygojenia tkanek.

Ból spełnia rolę ostrzegawczo-obronną. Uczy nas unikania sytuacji, których może być następstwem, a jednocześnie informuje o zbliżającej się chorobie. Stopniowe ustępowanie bólu informuje o procesie zdrowienia.
W światowym piśmiennictwie medycznym znajdują się doniesienia o kilkudziesięciu osobach, u których stwierdzono genetycznie uwarunkowany brak czucia bólu. Osoby takie od dzieciństwa narażone są na większą liczbę urazów, gdyż nie otrzymują ostrzegawczej informacji o bodźcach potencjalnie bolesnych. Banalne choroby tj. np. zapalenie wyrostka robaczkowego czy złamanie kończyny, nie są dla nich bolesne. Nie szukają więc specjalistycznej pomocy lekarskiej. Może zakończyć się to kalectwem lub śmiercią.


Leczenie bólu
Leczenie przeciwbólowe ma na celu doprowadzenie pacjenta do stanu, w którym nie tylko nie odczuwa bólu, ale równocześnie zachowuje aktywność umysłową i fizyczną na miarę swoich możliwości. Uważa się, że farmakologia jest najskuteczniejszym sposobem uśmierzania bólu. W 1986 r. została opracowana przez WHO (World Health Organization- Światowa Organizacja Zdrowia) tzw. drabina analgetyczna, w której na trzech stopniach mocy oddziaływania zostały umiejscowione leki przeciwbólowe. Należy je podawać w ustalonych odstępach czasu. Najsłabiej działające środki przeciwbólowe, do których zaliczane są leki nieopioidowe, w tym paracetamol oraz niesteroidowe leki przeciw zapalne (NLPZ)- np. aspiryna, ibuprofen. Środki przeciwbólowe pierwszego stopnia drabiny analgetycznej stosowane do uśmierzania bólów słabych lub średnich, a także dodatkowo jako leki wspomagające opioidy. Metamizol (pyralgina, pyralginum lub novalgin), popularny w Polsce środek przeciwbólowy, nie jest zalecany przez WHO, ze względu na jego dużą toksyczność. Środkowy szczebel drabiny zajmują leki opiodowe, wśród nich kodeina i tramadol, górny- morfina i jej analogi.


Ból ostry pourazowy zwykle łatwo poddaje się leczeniu farmakologicznemu. Ból znika w ciągu kilku lub kilkunastu dni. W przypadku niewłaściwego leczenia przeciwbólowego dolegliwości mogą się utrzymywać dłużej, prowadząc do zmian w układzie nerwowym, zaburzając fizjologiczny proces nocycepcji, i ból ostry może przejść w przewlekły.

Ból przewlekły jako choroba sama w sobie wymaga wielokierunkowego postępowania, które obejmuje farmakoterapię, blokady terapeutyczne, zabiegi niszczenia struktur nerwowych oraz psychoterapię.

Interakcje leków przeciwbólowych
Dostępne bez recepty środki przeciwbólowe stanowią obecnie jedną z najczęściej kupowanych grup leków. W wyborze odpowiedniego dla danej dolegliwości specyfiku pacjenci kierują się własnym doświadczeniem i wiedza, poradą znajomych lub powszechną reklamą w mediach (niestety, często nierzetelną).
Najlepszą metodą prowadzącą do właściwego wyboru leku jest konsultacja z lekarzem lub farmaceutą oraz zapoznanie się z ulotką informacyjną.
Stosowanie każdego leku wiąże się z pewnym ryzykiem, wynikającym z jego działań niepożądanych, efektów ubocznych lub interakcji. O interakcjach mówimy, kiedy podawane jednocześnie substancje modyfikują efekt terapeutyczny, co w pewnych okolicznościach może stanowić zagrożenie dla zdrowia pacjenta. Należy również pamiętać o tym, że wiele preparatów handlowych zawiera w swoim składzie tę samą substancję czynną, stąd stosowanie łącznie może prowadzić do przedawkowania.

Przykłady interakcji popularnych leków przeciwbólowych:
ASA (kwas acetylosalicylowy) i jego pochodne: (Aspiryn, Polopiryna, Upsarin, Acard, Acesan, Bestpirin itp.). Interakcje dotyczą: sulfonamidów, doustnych leków przeciwcukrzycowych (ryzyko hipoglikemii), leków przeciwgruźliczych, alkoholu (zwiększa ryzyko wystąpienia krwawień z przewodu pokarmowego). Kwas acetylosalicylowy i jego pochodne nasilają działanie glikozydów nasercowych, osłabiają działanie leków moczopędnych, takich jak: spironolakton, furosemid, nasilają działanie barbituranów. Stosowane łącznie z innymi lekami przeciwbólowymi (ibuprofen, paracetamol, naproxen) zwiększa ryzyko krwawień oraz uszkodzeni śluzówki żołądka. Substancja ta nie powinna być stosowana u pacjentów z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy. Leki przeciwzakrzepowe, np.: dikumarol, w interakcjach z salicylami mogą powodować krwotoki na skutek nadmiernego spadku krzepliwości krwi. Pochodne kwasu acetylosalicylowego nie tylko zmniejszają wartość terapeutyczną leków przeciwastmatycznych, ale mogą również wywoływać ataki duszności u osób cierpiących na astmę. Stosowanie poniżej 12. roku życia w niektórych przypadkach może wywołać tzw. zespół Reye’a, stanowiący zagrożenie dla życia dziecka.

Paracetamol- na rynku znajduje się obecnie około 40 różnych preparatów zawierających paracetamol (Apap, Panadol, Efferalgan, Paracetamol, Etoran itd.). Nasila działanie leków przeciwzakrzepowych z grupy kumaryn, stosowany z lekami przeciwpadaczkowymi, przeciwgruźliczymi, niektórymi nasennymi i alkoholem, zwiększa ryzyko uszkodzenia wątroby. Podawany z inhibitorami MAO może wywołać pobudzenie i gorączkę, nasila toksyczność chloramfenikolu. Stosowany łącznie z niektórymi lekami przeciwbólowymi zwiększa ryzyko uszkodzenia nerek. Przedawkowanie, np.: na skutek jednoczesnego zażywania różnych preparatów handlowych zawierających w swoim składzie paracetamol, prowadzi do uszkodzenia wątroby.

Ibuprofen (Ibuprofen, Ibuprom, Nurofen, Ibufen, Ibum)- nasila działanie leków przeciwkrzepliwych z grupy kumaryn. Podawany łącznie z kortykosteroidami zwiększa ryzyko krwawień z przewodu pokarmowego oraz uszkodzenia nerek. Nasila toksyczność metotreksatu, osłabia działanie moczopędnego spironolaktonu (Spironol, Verospinor). W trakcie terapii ibuprofenem spożywanie alkoholu nasila toksyczność leku. Kwas acetylosalicylowy zmniejsza jego działanie przeciwzapalne i zwiększa ryzyko krwawień z przewodu pokarmowego.

Metamizol (Pyralginum) – ze względu na silne właściwości uczulające powinien być stosowany ostrożnie, zwłaszcza u dzieci i osób starszych. Nasila działanie leków przeciwzakrzepowych, doustnych leków przeciw cukrzycowych, sulfonamidów i fenytoiny. Leku nie wolno stosować z inhibitorami MAO oraz barbituranami. W okresie ciąży i karmienia piersią stosowanie leku jest zabronione.

Fenacetyna (tabletki od bólu głowy „z krzyżykiem”) – może powodować zależność lekową. Stosowana przewlekle uszkadza nerki oraz upośledza właściwości hemoglobiny. Wchodzi w interakcje z fenobarbitalem. Substancja ta ze względu na właściwości uzależniające oraz znaczną toksyczność w wielu krajach została wycofana z obrotu.

APAP-lek przeciwbólowy, przeciwgorączkowy
Skład:1 tabletka powlekana zawiera 500 mg paracetamolu. Substancje pomocnicze: wosk Carnauba, hydroksypropylometyloceluloza, polietylenoglkol, powidon, skrobia zżelatynizowana, kroskarmeloza, kwas stearynowy, dwutlenek tytanu, olej rycynowy
Działanie: Lek działa przeciw bólowo i przeciwgorączkowo. Nie zawiera pochodnych kwasu salicylowego. Nie podrażnia przewodu pokarmowego.
Wskazania: Bóle różnego pochodzenia – ból głowy, mięśni, zębów, nerwobóle, bóle miesiączkowe. Gorączka np. w przebiegu przeziębienia lub grupy.
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na paracetamol, niedokrwistość nerek i wątroby. Stosowanie leku w ciąży i okresie karmienia za zgodą lekarza.
Ostrzeżenia: Należy zasięgnąć porady lekarza, jeśli ból u dorosłych utrzymuje się ponad 10 dni u cieci ponad 5 dni, a gorączka dłużej niż 3 dni. Kofeina nasila przeciwbólowe działanie paracetamolu. Przy prawidłowym dawkowaniu lek zwykle nie wywołuje objawów niepożądanych. Podczas stosowania leku nie należy pić alkoholu. Nie przekraczać zalecanych dawek na dobę
Dawkowanie:
Dorośli: 1 do 2 tabletek, 3 do 4 razy na dobę, nie więcej niż 8 tabletek na dobę. Dzieci powyżej 12 roku życia: 1 tabletka 3 do 4 razy na dobę. Przy stosowaniu razem z innymi lekami zawierającymi paracetamol nie należy przekraczać dawki łącznej 4 gramów paracetamolu w ciągu doby. Należy przestrzegać co najmniej 4 godzinnego odstępu pomiędzy kolejnymi dawkami.

Bi - profenit
- tabletki o zmodyfikowanym uwalnianiu
Lek z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (pochodna kwasu fenylopropionowego) jedna tabletka zawiera 150 mg ketoprofenu
Wskazania:
Leczenie objawowe chorób reumatycznych, zapalenia stawów, choroby zwyrodnieniowej stawów i kręgosłupa przebiegającej z dużym nasileniem bólu i znacznie upośledzającej sprawność chorego
Przeciwwskazania:
Nadwrażliwość na ketoprofen lub inne leki z grupy NLPZ. Chorzy reagujący napadami astmy oskrzelowej na kwas acetylosalicylowy i pochodne ciężka niewydolność nerek lub wątroby.
Dawkowanie doustne.
Dorośli:
W leczeniu objawowym długo trwałym 150 mg na dobę (1 x 1)
W leczeniu krótko trwałym stanów ostrych 300 mg na dobę (2 x 1)
Dzieci – Przeciwwskazane

CODPIAR
Skład:
1 tabletka zawiera 500 mg paracetamolu
Wskazania:
· bóle różnego pochodzenia:
- bóle głowy 0 i zębów,
- bóle mięśniowe, stawowe i kostne,
- bolesne miesiączki,
- bóle po zabiegach chirurgicznych i stomatologicznych
· gorączka w przebiegu przeziębienia lub grypy
Ostrzeżenia:w czasie stosowania paracetamolu nie należy jednocześnie:
- stosować innych leków zawierających paracetamolze względu na możliwość przedawkowaniu leku
- spożywać alkoholu
Stosować ostrożnie w niewydolności wątroby i nerek. Szczególne ryzyko uszkodzenia wątroby istnieje u osób głodzonych. Lek może być stosowany w ciąży i w okresie
karmienia jedynie w przypadku zdecydowanej konieczności, po konsultacji z lekarzem
Preparat nie wpływa na sprawność psychiczną.

IBUPROM
Skład:1 tabletka powlekana zawiera 200 mg ibuprofenu
Działanie: Przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe
Wskazania: Bóle różnego pochodzenia o słabym i średnim nasileniu: bóle miesiączkowe, mięśniowe, pourazowe, bóle głowy, zębów, gardła, bóle krzyża, rwa kulszowa, bóle reumatyczne oraz gorączkowe
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na lek, skaza krwotoczna, ostra faza choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Nie stosować u kobiet w ciąży i okresie karmienia piersią nie należy stosować u osób, u których po kwasie acetylosalicylowym lub innych nieosteroidowych lekach przeciwzapalnych występowały objawy alergii (katar, astma oskrzelowa, wstrząs anafilaktyczny). Stosowanie u dzieci poniżej 12 roku życia za zgodą lekarza
Działania niepożądane: u niektórych chorych mogą wystąpić zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, takie jak: nudności, wymioty, biegunka, Rzadko skórne odczyny alergiczne.
Dawkowanie:
Dorośli i dzieci powyżej 12 roku życia: 1 do 2 tabletek 3 do 4 razy na dobę po posiłkach. W leczeniu schorzeń reumatycznych dawkowanie wg wskazań lekarza. Nie należy przekraczać dawki 10 tabletek na dobę. Dzieci poniżej 12 roku życia: dawkowanie wg wskazań lekarza.

NAPROXEN
- tabletki dojelitowe (500mg) 20 szt.
Niesteroidowy lek działający przeciwbólowo, przeciwzapalnie i przeciwgorączkowo
Wskazania:
W chorobach reumatoidalnych (np. gośćcowym zapaleniu stawów), dyskopatiach, urazach tkanek miękkich, zwalczaniu bólów o niewielkim lub średnim natężeniu np. bóle menstruacyjne, migrena i napięciowy ból głowy, bóle zębów, pourazowe i gorączka różnego pochodzenia
Przeciwwskazania:
Nadwrażliwość na lek oraz inne leki z grupy niesteroidowych przeciwzapalnych skazy krwotoczne, niewydolność krążenie, czynna choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy
Dawkowanie:
Dorośli od 500 mg do 1000 mg w dwóch dawkach przy długotrwałym stosowaniu dawkę leku można zmniejszać a w razie konieczności, gdy pacjent dobrze toleruje naproxen dawkę można krótko trwale zwiększyć do 1500 mg na dobę
Dzieci od 3 roku życia w młodzieńczym reumatoidalnym zapaleniu stawów 10 mg /kg masy ciała na dobę w 2 dawkach podzielonych
Przyjmować doustnie w czasie posiłku i nie rozgryzać
NUROFEN – Menstrual
Skład:
1 kapsułka zawiera: substancje czynną ibuprofen 300 mg oraz substancje pomocnicze

Działania:
Preparat Nurofen Menstrual został opracowany, aby zapewnić kontrolowany uwalnianie substancji czynnej i w ten sposób umożliwić długotrwałe działanie przeciwbólowe, nawet do 12 godzin po przyjęciu pojedynczej dawki leku.
Wskazania do stosowania:
Bóle miesiączkowe, bóle okolicy krzyżowej, bóle głowy i migrena, bóle zębów, bóle o słabym nasileniu związane z zapaleniem stawów oraz bólem reumatyczne, nerwobóle, bóle mięśni
Przeciwwskazania:
Nadwrażliwość na składniki preparatu oraz inne niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). W przepości, po przyjęciu kwasu acetylosalicylowego lub innych NLPZ objawy uczulenia: katar, pokrzywka skórna lub astma oskrzelowa. Czynna lub przebyta choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy
Dawkowanie i sposób stosowania:
Dorośli i dzieci powyżej 12 lat: 1 lub 3 kapsułki dwa razy na dobę, rano i wieczorem, należy popić wodą i połknąć w całości. Między dawkami należy zachować przynajmniej 8 godzinną przerwę. Kapsułki nie należy stosować więcej niż 4 kapsułki (1200 mg ibuprofenu) w ciągu doby. Nie stosować u dzieci w wieku poniżej 12 lat
Jeżeli mimo przyjmowania leku dolegliwości bólowe nie ustępują
lub ulegają nasileniu, należy skontaktować się z lekarzem.
Ostrożnie:
Należy skontaktować się z lekarzem w przypadku ciąż, astmy
oskrzelowej lub stosowania innych leków.

Farmakologiczne zwalczanie bólu jest możliwe przez stosowanie leków działających obwodowo na receptory bólowe, na drogi przewodzące impulsy lub na ośrodkowy układ nerwowy. Leki przeciwbólowe silnie działające ośrodkowo wywodzą się z alkaloidów zawartych w soku makówek maku ogrodowego i słomie maku. Większość narkotycznych leków przeciwbólowych wytwarza się z opium, które jest proszkiem uzyskanym z soku makówek.


Petydyna różni się od morfiny tym, że lepiej wchłania się z przewodu pokarmowego. Podobnie jak morfina wpływa niekorzystnie na ośrodek oddechowy.

Metadon jest agonistą morfiny o podobnym działaniu przeciwbólowym.

Dekstromoramid jest to lek przeciwbólowy działający równie silnie jak morfina, ale szybciej po podaniu doustnym (po15 min).

Pentazocyna działa przeciwbólowo 3-krotnie słabiej od morfiny

Fenazocyna działa 5-krotnie silniej od morfiny, zarówno przeciwbólowo, jak i hamująco na ośrodek oddechowy.

Fentanyl jest jednym z leków przeciwbólowych pochodnych piperydyny. Działa wielokrotnie silniej od morfiny, toteż używany jest głównie w znieczuleniu ogólnym przed zabiegami chirurgicznymi i podczas nich.

Wszystkie narkotyczne leki przeciwbólowe charakteryzują się znaczną toksycznością bezpośrednią. Najpoważniejszym objawem niepożądanym działania opiatów jest ich ujemny wpływ na wrażliwość ośrodka oddechowego przy zwiększeniu stężenia dwutlenku węgla we krwi.
Do grupy zwalczających bule głowy, zębów i lżejszych postaci bólów trzewnych (np. kolki) należą:
1. salicylany (pochodne kwasu salicylowego),
2. pochodne pirazolonu,
3. pochodne aniliny,
4. chinina.
Pochodne kwasu salicylowego mają silne działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. Jako lek przeciwgorączkowy i przeciwbólowy jest stosowany głównie do kwasu acetylosalicylowy (Polopiryna)

Pochodne pirazolonu Leki z tej grupy działają przeciwbólowo silniej od salicylanów. Aminofenazon (Pyramidonum) i noramidopiryna (Pyralginum) wchłaniają się łatwo z przewodu pokarmowego;
Noramidopiryna jako pochodna rozpuszczalna jest stosowana ponadto we wstrzyknięciach domięśniowych, wyjątkowo dożylnych.

Pochodne aniliny jako leki przeciwbólowe z tej grupy są stosowane fenacetyna oraz jej metabolit paracetamol (Acenol). Uważa się, że fenacetyna działa szczególnie korzystnie w bólach głowy.

Chinina (lek przeciwzimniczny) należy do pochodnych chinoliny, wywiera działanie przeciwgorączkowe i słabe przeciwbólowe.

Preparaty mieszane W skład mieszanych preparatów przeciwbólowych wchodzą, oprócz leków przeciwbólowych (najczęściej aminofenazon, kwas acetylosalicylowy), barbiturany i kofeina w małych dawkach.

Kofeina dodana do salicylanów, pochodnych pirazolonu lub aniliny zwiększa ich działania. Preparaty z kofeiną są stosowane w bólach głowy.


Leki przeciwbólowe występują w różnych postaciach.

1) Najbardziej wygodne jest ich zażycie doustne w postaci:
· tabletki
· kapsułki
· syropy
· krople
2) W celu wywołania działania miejscowego stosuje się:
· maści
· żele.
3) Gdy istnieje potrzeba szczególnej ochrony przewodu pokarmowego przed niekorzystnym działaniem ubocznym można skorzystać z:
· czopków
· ampułek
· fiolek
4) Najsilniejsze leki przeciwbólowe stosuje się:
· przeważnie dożylnie

Leki dzielimy według drabiny analgetycznej

silny opioid
III + nieopioidowy lek przeciwbólowy
+ lek wspomagający

słaby opioid
II + niepioidowy lek przeciwbólowy
+ lek wspomagający

I nieopioidowy lek przeciwbólowy
+ lek wspomagający

Paracetamol
Paracetamol (acetaminofen) jest jednym z najpopularniejszych leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych dostępnych bez recepty. Wchodzi w skład wielu preparatów: zarówno prostych, np. Apap, Efferalgan, Panadol, Codipar, jak i złożonych (wieloskładnikowych), np.: Gripex, Fervex, Coldrex. Sięgamy po niego bardzo często.
W praktyce klinicznej po raz pierwszy został zastosowany w1893r., jednak powszechne jego zastosowanie, jako leku dostępnego bez recepty, dotyczy ostatnich czterdziestu lat. Obecnie substancja ta jest podawana we wszystkich grupach wiekowych. Substancję tą zalecają min. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Amerykańska Akademia Pediatrii(APP) jako bezpieczny również dla najmłodszych pacjentów w zwalczaniu bólu i gorączki. Wzrost zainteresowania paracetamolem w pediatrii wiąże się min. z faktem poważnego niebezpieczeństwa stosowania największego konkurenta paracetamolu- kwasu acetylosalicylowego (Aspiryn, Polopiryna, Upsarin) u dzieci mogącego wywołać groźny dla życia zespół Reye’a. Preparaty zawierające acetaminofen podawane są zazwyczaj drogą doustną (tabletki, roztwory do picia, syropy) oraz doodbytniczą (czopki). Istnieje również postać do aplikacji pozajelitowej (podawany dożylnie).
Według WHO paracetamol jest podstawowym środkiem przeciw bólowym i przeciw gorączkowym z następujących powodów:
nie wykazuje działania nefrotoksycznego (uszkadzającego nerki) i gastrotoksycznego (uszkadzającego przewód pokarmowy), dlatego może być stosowany u pacjentów z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy.
bardzo rzadko inicjuje reakcje nadwrażliwości – może być stosowany u astmatyków.
dobrze się wchłania po podaniu doustnym i odbytniczym
brak poważnych interakcji z innymi lekami ora możliwość łączenia z wieloma substancjami w postaci leków złożonych.
Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania paracetamolu zależy od ordynowanych dawek adekwatnych do wieku, kondycji pacjenta, jego masy ciała, a także od współistniejących chorób oraz stosowanych terapii innymi lekami. Zbyt wysokie dawki powodować będą efekty przedawkowania (najczęściej dotyczą wątroby), natomiast dawki zbyt niskie, tzw. subterapeutyczne (tj. niższe niż terapeutyczne)nie wywołują zamierzonych efektów terapeutycznych.
Zalecane dawki lecznicze to:
v doustnie 10- 15mg/kg masy ciała na dawkę
v doodbytniczo 20-25mg/kg masy ciała na dawkę.

Aspiryna
Jest jednym z najstarszych leków przeciwbólowych. Zanim jednak uzyskała obecną postać, przez tysiąclecia stosowano jej substytut, którymi były napary z liści wierzby. Obecnie wiemy, że substancję aktywną były silnie działające salicylany, które w organizmie ludzkim są metabolizowane do kwasu acetylosalicylowego, czyli... aspiryny!, noszącej w medycynie nazwę „leku” cudownego. Popularności aspiryny- jako uniwersalnego leku „na wszystko”- nie dorównuje żaden specyfik. Dziennie jej spożycie wynosi 35 000 kg i w Anglii 6000 kg. Analogi aspiryny, np. acetylosalicylan lizyny, stosuje się dożylnie w leczeniu bólów pooperacyjnych i przygotowaniu do zabiegów.


Kofeina
Kofeina występuje w ziarnach kawy, w liściach herbaty, a także w orzeszkach cola (około 3%). Działa najsilniej na korę mózgową i ośrodkowy układ nerwowy. Wzmaga koncentrację, spostrzegawczość, pamięć, przyśpiesza procesy myślowe, przemianę materii, rozszerza naczynia krwionośne opon mózgowych, w wielu przypadkach znosi ból głowy. U niektórych osób podwyższa ciśnienie krwi.

Paracetamol
Jest obecnie najpopularniejszym z leków przeciwbólowych. Siła działania przeciwbólowego paracetamolu znacznie wzrasta w przypadku jego kojarzenia z kodeiną. Na rynku istnieje mnóstwo leków łączących wpływ paracetamolu, aspiryny i mieszanek z różnymi lekami przeciwzapalnymi.

Metamizol
Innym analgetykiem z grupy nieopioidowej jest właśnie metamizol, doskonale wszystkim od lat znany jako pyralginum. Mimo względnej toksyczności lek ten wart jest polecenia w bólach kolkowych, gdzie powinien być stosowany z lekami rozkurczowymi.

Leczenie farmakologiczne bólu przewlekłego za pomocą opioidów
Opioidy, czyli leki należące do drugiego stopnia drabiny analgetycznej, zalicza się do podstawowych leków przeciwbólowych, stosowanych najczęściej w terapii przewlekłych zespołów przeciwbólowych.

Kodeina
Powszechnie znana jako lek przeciwkaszlowy, jest również agonistą receptora mi dziesięciokrotnie słabszym od morfiny, ale wraz z nią występuje w postaci alkaloidu opium.

Tramadol
Jego polskim odpowiednikiem jest poltram. Lek również jest kojarzony z paracetamolem i niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi. Z badań przeprowadzonych w wielu krajach wynika, że lek w ponad 94% nie powodował objawów ubocznych. Obserwacje kliniczne dowodzą, że poltram skutecznie znosi ból towarzyszący schorzeniom kręgosłupa, urazom, osteoporozie i neuralgiom.

Morfina
Leki uzyskiwane z opium noszą w medycynie nazwę opioidów; wśród nich najważniejszym jest morfina, która działa wielokierunkowo, jednakże najsilniej na wybrane struktury mózgu i jelit. U większości ludzi po zastosowaniu przeciętnych dawek dodatkowo uwidacznia się jej działanie uspokajające, często powoduje senność oraz spowolnienie procesów myślowych, jak też znamienne zmniejszenie aktywności fizycznej. Z innych działań morfiny należy odnotować hamowanie, a w przypadku wysokich dawek nawet porażenie czynności oddechowej, skąd liczne zgony w wyniku przedawkowania. Jednym z klasycznych objawów po przyjęciu morfiny jest, łatwe do zaobserwowania, szpilkowate zwężenie źrenic. W ostatnich latach opracowano nowe postacie morfiny, które można przyjmować w postaci aerozoli, donosowo lub bezpośrednio na błony śluzowe jamy ustnej. Tak naprawdę pewny jest tyko fakt, że nałogowi narkomani w celu uzyskania zadowalającego efektu potrzebują coraz większych dawek, a po nagłym odstawieniu narkotyku występują u nich ostre objawy abstynencyjne. Peptydy opioidowe wykazują nie tylko podobne do morfiny własności przeciwbólowe i zdolności wywołania euforii, ale mają podobne działania uboczne, łącznie z wywołaniem dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, zaburzeniami oddechu, tolerancją i uzależnieniem. Stosowanie morfiny i leków pokrewnych w łagodzeniu przewlekłych bólów nienowotworowych stanowi przedmiot zażartych sporów.

Kawa towarzyszy chyba wszystkim ludziom podczas trudnych poranków. Zaspani i zmęczeni pijemy ją każdego dnia. Czasami w domu, często zamawiamy coffee to go i biegniemy do pracy. Niestety kawa wypłukuje z ludzkiego organizmu duże ilości magnezu, co z kolei powoduje problemy z układem nerwowym. Stąd skurcze, problemy z zasypianiem i wiele innych problemów zdrowotnych. Nie należy jednak zastępować kawy napojem energetycznym, gdyż jest on jeszcze bardziej szkodliwy. Specjaliści mówią, że picie do trzech filiżanek kawy dziennie nie wnosi istotnych zmian w układ nerwowy, nie należy jednak przekraczać tej dawki. Herbata to także używka, o czym rzadko się pamięta. Oprócz tego, że jest źródłem fluoru, wysusza organizm. Duże ilości wypijanej herbaty także wpływają niekorzystnie. Nie pić? Oczywiście można pić zarówno kawę, jak i herbatę, należy jednak pamiętać o umiarze w dawkowaniu sobie obu używek. W razie wątpliwości można sięgnać po zdrową i nieszkodliwą wodę mineralną

W prawidłowej codziennej diecie powinniśmy uwzględnić dużą ilość warzyw, a stanowczo ograniczyć tłuszcze, które znajdują się niestety w tych najsmaczniejszych dla nas potrawach. Zdrowa dieta powinna zawierać zupy pełne warzyw, gotowane na chudym mięsie, które doskonale zaspokajają apetyt i dostarczają organizmowi niezbędnych witamin i substancji odżywczych. Drugie danie powinno zawierać w swym składzie sałatkę lub surówkę warzywną. Należy wzbogacić swoje potrawy o rośliny strączkowe, a także ogórki, pomidory, które wpływają korzystnie na układ krążenia oraz marchewkę, pietruszkę, zawierającą cenne żelazo oraz inną zieleninę, która w żaden sposób nie może zaszkodzić naszemu organizmowi. W zdrowej diecie odrzucamy, natomiast stanowczo potrawy, które są bardzo tłuste, nie polewamy ziemniaków tłuszczem z patelni, nie jadamy tłustego mięsa czy słoniny. Tego typu obiady niszczą sukcesywnie ludzki organizm i są przyczyną wielu chorób. Prowadzą do otyłości i chorób układu krążenia. Dlatego zrezygnujmy z tłuszczów, a przerzućmy się na zdrowe i smaczne warzywa. zdrowa dieta powinna być stosowana w szczególności przez osoby borykające się z problemami wątrobowymi, dieta wątrobowa to właśnie dieta ograniczająca ciężkostrawne przez wątrobę tłuszcze.

Pamietaj ze aby twoja dieta byla optymalna wazne jest aby zawierala mozliwie duzo warzyw i owocow, dieta optymalna to taka ktora jest zarowno lekko strawna jak i pozywcza, twoj organizm potrzebuje energii, witamin i mineralow, zdrowa dieta musi to zawierac, pamietaj o tym.

Dieta Dukana to dieta skuteczna i trwale odchudzająca.
Składa się z IV etapów i trwa tyle ile kilogramów mamy zamiar zrzucić.
W etapie I jemy tylko proteiny i trwa on maksymalnie 7 dni.
Etap II trwa do osiągnięcia należnej wagi i składa się z diety naprzemiennej.
Jednego dnia spożywamy proteiny, a drugiego proteiny i warzywa.

Etap III to czas stabilizacji, a więc spożywamy to co w fazie II, ale dodajemy dwie kromki chleba dziennie, porcję owoców, ser żółty, chude mięso wieprzowe oraz dwa razy w tygodniu węglowodany na obiad lub kolację.
W tym etapie mamy też dwa odświętne posiłki w tygodniu i wtedy jemy co chcemy.
Zachowujemy jeden dzień protein w tygodniu np. czwartek.
Stabilizacja trwa - utracone kg razy 10 dni, a więc 10 kg utraty wagi - stabilizacja 100 dni.
Etap IV rozsądne odżywianie, ale do końca życia jeden dzięń proteinowy i 3 łyżki otrąb owsianych pomiesznych z pszennymi każdego dnia.

Dieta polega to na tym: jesz mniej kalorii, niż twój organizm potrzebuje, by zmusić go do sięgnięcia po zapasy tłuszczu zgromadzone pod skórą. Zjadasz 4-5 niewielkich posiłków dziennie (ostatni ok. godz. 18). Zaczynasz od diety 1000 kcal, którą stosujesz nie dłużej niż 2 tygodnie. Potem przechodzisz na 1200 kcal i chudniesz w zdrowym tempie ok. 0,5-1 kg na tydzień. Gdy waga spadnie, bardzo powoli dochodzisz do optymalnej dla ciebie liczby kalorii w ciągu dnia.

Stosując tę dietę, trzeba zrezygnować ze słodyczy, ograniczyć tłuszcze - zwierzęce zastąpić roślinnymi. Dieta oparta jest na warzywach, owocach, chudych serach, rybach i drobiu. Oprócz silnej woli musisz zaopatrzyć się w wagę kuchenną oraz tabele kaloryczne. Uwaga: osoby z nad- wagą mają tendencję do zaniżania wagi porcji i wartości kalorycznej! Musisz dokładnie ważyć porcje, przynajmniej przez pierwsze 2 tygodnie.

Ile kalorii potrzebujesz?

Na podstawową przemianę materii organizm kobiety poniżej 35 lat potrzebuje: liczba kg x 21,6. U kobiet powyżej 35 lat zapotrzebowanie to spada i wynosi: liczba kg x 19,2. Organizm trzydziestolatki, która waży 65 kg, potrzebuje więc zaledwie 1400 kcal dziennie, pięćdziesięciolatki - jeszcze mniej. Trudno jednak cały czas trzymać dietę 1500 kcal. Aby bilans kalorii był na minusie, trzeba się ruszać

Przykładowy jadłospis

I śniadanie



- szklanka kawy lub herbaty

- jajecznica z 3 białek (41 kcal)

- pomidor (29 kcal)

- łyżka natki

- 1/3 opakowania małego jogurtu naturalnego (30 kcal)

- szklanka mleka 0,5-proc. (95 kcal)

- 2 kromki chrupkiego chleba (52 kcal) posmarowanego margaryną (37 kcal)

II śniadanie

- kromka chleba razowego (73 kcal)

- pasta z rozgniecionych gotowanych warzyw: l marchewka (6 kcal), l pietruszka (6 kcal) ,l seler (3 kcal), l por surowy (2 kcal)

Obiad

- talerz zupy kalafiorowej czystej (38 kcal)

- 2 gotowane ziemniaki (115 kcal)

- 3 pulpety z ryby (187 kcal)

- 1/2 szklanki gotowanych buraczków (47 kcal)

- szklanka soku wielowarzywnego (50 kcal)

Podwieczorek

- 5 śliwek (66 kcal)

Kolacja
3 łyżki kaszy gryczanej na sypko (140 kcal)

- łyżeczka margaryny (37 kcal)



-1/2 pęczka szczypiorku (14 kcal)

- szklanka maślanki (92 kcal)

Dieta śródziemnomorska

Dieta śródziemnomorska
3-4 kg w ciągu miesiąca

Dieta śródziemnomorska uznawana jest za najzdrowszą wśród diet. Można ją stosować przez całe życie. Pozwala utrzymać dobre zdrowie i znakomitą kondycję. Nie należy jednak przekraczać wielkości porcji

Zasady diety:
Stosując dietę śródziemnomorską, spożywamy duże ilości warzyw i owoców, kasz, makaronów, ryb, owoców morza i pełnoziarnistego pieczywa. Te pokarmy są bogate w błonnik, witaminę C, mikro- i makroelementy oraz nienasycone kwasy tłuszczowe. Z codziennego menu należy zupełnie wykluczyć wieprzowinę. Do potraw dodajemy dużą ilość czosnku i cebuli, do sałatek, zup i sosów - oliwę z oliwek, zamiast masła i tłuszczu pochodzenia zwierzęcego. Aby pozbyć się nadwagi, jemy 5 posiłków dziennie, dostarczając organizmowi najwyżej 40 g tłuszczu i 1200 kcal.

dzień pierwszy

ŚNIADANIE:
- 2 kromki chleba żytniego z soją i słonecznikiem posmarowane niskotłuszczową margaryną,
- 30 g wędzonego łososia,
- 50 g sałatki z pomidora i cebuli

DRUGIE ŚNIADANIE:
- 150 g chudego serka wiejskiego

OBIAD:
- 1 talerz zupy grzybowej gotowanej na włoszczyźnie z odrobiną oliwy z oliwek,
- 100 g dorsza pieczonego w folii,
- 3 łyżki gotowanych ziemniaków,
- 100 g sałaty z oliwą z oliwek i sokiem z cytryny

PODWIECZOREK:
- 1 szklanka chudego zsiadłego mleka,
- 1 szklanka owoców sezonowych, np. malin, jeżyn, truskawek

KOLACJA:
- 150 g sałatki z pomidora i ogórka,
- 40 g gotowanej kaszy kuskus,
- 2 plasterki szynki wołowej

dzień drugi

ŚNIADANIE:
- 1 filiżanka muesli ze 175 g jogurtu naturalnego,
- 1 kiwi

DRUGIE ŚNIADANIE:
- 2 kromki pieczywa chrupkiego posmarowane margaryną,
- 2 plasterki szynki,
- 1/2 ogórka

OBIAD:
- chłodnik przygotowany z 200 g kefiru, ogórka, botwiny i szczypiorku,
- 1 brzoskwinia

PODWIECZOREK:
- 1 szklanka soku warzywnego

KOLACJA:-
- 250 g sałatki z tuńczyka, startej marchwi, kukurydzy i groszku z puszki,
- 1/2 grahamki cienko posmarowana margaryną

dzień trzeci

ŚNIADANIE:
- 2 kromki razowego chleba cienko posmarowane margaryną,
- 2 plasterki wędliny z indyka,
- 100 g sałatki z pomidora i szczypiorku

DRUGIE ŚNIADANIE:
- 1/2 banana,
- 175 g jogurtu naturalnego

OBIAD:
- kapuśniak z 2 ziemniakami, włoszczyzną i piersią kurczaka,
- 200 g papryki faszerowanej pomidorami, wątróbką cielęcą i cebulą (papryka po śródziemnomorsku)

PODWIECZOREK:-
- 1 pomarańcza

KOLACJA:
- 200 g sałatki greckiej (pomidor, sałata, ogórek, ser feta polany odrobiną oliwy z oliwek),-
2 kromki żytniego pieczywa chrupkiego

dzień czwarty

ŚNIADANIE:
- 2 kromki pumpernikla cienko posmarowane margaryną,
- 60 g chudego twarożku ze szczypiorkiem,
- 2 plasterki ananasa

DRUGIE ŚNIADANIE:
- 1/2 grahamki z 20 g wędliny drobiowej,
- kilka rzodkiewek

OBIAD:
- 1 talerz zupy kalafiorowej na włoszczyźnie i piersi kurczaka,
- 200 g chudej wołowiny z rusztu,
- 30 g kaszy gryczanej,
- 100 g brukselki z wody

PODWIECZOREK:
- 150 g serka homogenizowanego

KOLACJA:
- 250 g sałatki z bobu,
- jabłka, czerwonej papryki,
- koperku,
- doprawionej oliwą i sokiem z cytryny

dzień piąty

ŚNIADANIE:
- 2 kromki razowego chleba żytniego cienko posmarowane margaryną,
- 1/2 jaja na twardo,
- 2 plasterki polędwicy drobiowej,
- 100 g sałatki z pomidora i cebuli

DRUGIE ŚNIADANIE:
- 1 brzoskwinia,
- 150 g jogurtu naturalnego

OBIAD:
- 200 g szaszłyka z piersi kurczaka,
- cebuli i czerwonej papryki,
- 30 g ryżu,
- 150 g gotowanej marchewki z groszkiem

PODWIECZOREK:
- 1 jabłko

KOLACJA:
- 1 kromka grahama z 2 wędliny,
- 1 plaster sera feta,
- 1/2 pomidora ze szczypiorkiem

Praktyczne zalecenia dotyczące sposobu odżywiania się zdrowych, dorosłych Polaków zostały zawarte w Złotej Karcie, którą zaakceptowały instytucje zajmujące się racjonalnym żywieniem.

Właściwe żywienie odgrywa ogromną rolę nie tylko w leczeniu niektórych chorób, ale również w ich profilaktyce. Od kiedy wiadomo, jak wiele schorzeń rozwija się na skutek wadliwego żywienia (cukrzyca typu II, osteoporoza, niektóre nowotwory, choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze), ważne stało się zaproponowanie uniwersalnych zasad żywienia, które pozwolą zachować zdrowie i kondycję fizyczną. W tym celu w 1998 r. z inicjatywy Rady Promocji Zdrowego Żywienia stworzono Złotą Kartę Prawidłowego Żywienia, która zawiera podstawowe, praktyczne zalecenia dotyczące odżywiania się wszystkich zdrowych, dorosłych Polaków.

Jej treść została zaakceptowana przez wiele instytucji zajmujących się w Polsce racjonalnym odżywianiem: Polskie Towarzystwo Badań nad Miażdżycą, Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych, Narodowy Instytut Kardiologii, Narodowy Program Profilaktyki Cholesterolowej, Polska Fundacja Osteoporozy, Towarzystwo Internistów Polskich, Polski Komitet Zwalczania Raka oraz Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Kartę zatwierdził również minister zdrowia i opieki społecznej. Zgodnie ze Złotą Kartą, aby być zdrowym, należy przestrzegać odpowiednich zasad dotyczących codziennego żywienia.

Co najmniej 3 posiłki umiarkowanej wielkości - w tym koniecznie śniadanie.

Tryb życia większości z nas sprawia, że mamy coraz mniej czasu na jedzenie. Konsekwencją tego jest zmniejszenie liczby posiłków do 2 dziennie: śniadania i obiadokolacji, co z kolei zwiększa znacznie ryzyko nadwagi i otyłości. Dlatego należy jeść co najmniej 3 posiłki (lub więcej) na dobę. Ostatni posiłek nie powinien być zjadany bezpośrednio przed snem.

W każdym posiłku produkty zbożowe, takie jak: pieczywo ciemne, płatki, kasze, makarony lub ziemniaki.

Głównym źródłem energii w diecie powinny być węglowodany złożone. Najwięcej dostarczają ich produkty zbożowe. Zaleca się, aby w każdym posiłku znalazły się: pieczywo ciemne, płatki, kasze, makarony. Są one również doskonałym źródłem wartościowego białka oraz witaminy B1 (biorącej udział w przemianach węglowodanów), B6 (niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego oraz koniecznej do tworzenia krwinek czerwonych). Dostarczają też błonnika pokarmowego i składników mineralnych - żelaza, magnezu, miedzi i cynku. Istnieją znaczne różnice w wartości odżywczej pieczywa, w zależności od tego, z jakiej mąki zostało sporządzone. Pieczywo ciemne z mąk grubego przemiału zawiera więcej witamin, składników mineralnych i błonnika pokarmowego niż pieczywo białe; jest wiec zdrowsze.

Warzywa i owoce (mogą być mrożone) do każdego posiłku, a także między posiłkami.

Powinny być nie tylko składową każdego posiłku, ale trzeba je również spożywać między posiłkami. Warzywa i owoce są bowiem głównym źródłem większości witamin i składników mineralnych oraz dostarczają dużych ilości błonnika pokarmowego. Świeże warzywa i owoce pokrywają w dużym stopniu dzienne zapotrzebowanie na witaminę C i §-karoten, czyli przeciwutleniacze (zwalczające wolne rodniki) odgrywające ogromną rolę w zabezpieczeniu organizmu przed rozwojem miażdżycy i nowotworów. Owoce i warzywa są niskokaloryczne, a więc szczególnie polecane w dietach odchudzających.

Co najmniej 2 pełne szklanki mleka (najlepiej chudego) lub tyle samo kefiru i jogurtu plus 1-2 plasterki serów.

Produkty mleczne są niezastąpionym źródłem wapnia w naszej diecie. Dostarczają również wysokowartościowego białka, witaminy B2. Odpowiednia podaż wapnia i witaminy D w diecie może uchronić przed osteoporozą, zapobiec łamliwości kości w starszym wieku. Osobom dorosłym zaleca się wybieranie produktów mlecznych o obniżonej zawartości tłuszczu. Produkty pełnotłuste są bowiem źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych mających niekorzystny wpływ na stężenie cholesterolu we krwi. Osoby z nietolerancją laktozy zamiast mleka powinny spożywać mleczne napoje fermentowane, takie jak jogurt, kefir, mleko ukwaszone.

Porcja ryby, drobiu, grochu, fasoli lub mięsa (do wyboru) Wszystkie dostarczają białka o wysokiej wartości odżywczej. W ciągu dnia należy spożyć jedną z wymienionych porcji. O wysokiej wartości odżywczej mięsa decyduje zawartość pełnowartościowego białka (wszystkie niezbędne aminokwasy, które muszą być dostarczone organizmowi ludzkiemu wraz z pożywieniem), składników mineralnych, zwłaszcza żelaza oraz witamin, szczególnie z grupy B (B1, B2, B6, PP, B12). Z mięs należy wybierać chude gatunki - indyk, kurczak, cielęcina, królik. Z drobiu trzeba usunąć skórę. Ograniczenie tłuszczów zwierzęcych w naszej diecie znacznie zmniejsza ryzyko rozwoju wielu groźnych chorób, np. miażdżycy i niektórych nowotworów.

W ciągu tygodnia należy przynajmniej 2-3 razy zastąpić mięso w posiłku obiadowym rybami. Ich białko jest równie wartościowe jak białko mięsa, a przy tym bardziej lekko strawne. Tłuszcz ryb morskich zawiera znaczną ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym także omega-3, które odgrywają istotną rolę w profilaktyce miażdżycy. Ryby są również bogate w składniki mineralne i witaminy, m.in. selen, fosfor, magnez, wapń, witaminę A, fluor, potas, witaminę D. Ryby morskie oraz owoce morza są ponadto wspaniałym źródłem jodu.

Jedna łyżka stołowa oleju lub oliwy oraz nie więcej niż 2 łyżeczki margaryny miękkiej (bez tłuszczów trans).

Wymienione produkty są źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) zawartych w tłuszczach roślinnych. NNKT nie są syntetyzowane przez organizm i dlatego muszą być dostarczane wraz z pożywieniem. Oleje roślinne są ponadto źródłem witaminy E, która również należy do przeciwutleniaczy. W ostatnich latach stwierdzono antymiażdżycowe działanie nienasyconych kwasów tłuszczowych, zarówno jedno-, jak i wielonienasyconych.

Woda mineralna oraz naturalne soki warzywne i owocowe (nie mniej niż 1 litr).

Przy dużym wysiłku fizycznym oraz w czasie letnich upałów należy zwiększyć tę ilość wypijanych płynów nawet do 3 litrów na dobę. Wody mineralne pozwalają uzupełnić nie tylko straty wody w organizmie, ale również składników mineralnych. Naturalne soki owocowo-warzywne oprócz składników mineralnych dostarczają również wielu witamin, m.in. C i beta-karotenu. Korzystne jest picie w mniejszych ilościach, ale za to często.

Staraj się unikać nadmiaru: soli, cukru i alkoholu!

Osteoporoza nie pojawia się nagle. Jest chorobą podstępną, rozwijającą się przez wiele lat, nie manifestując się początkowo w żaden szczególny sposób. Ubytek masy kostnej postępuje powoli, często bez żadnych bólów, które mogłyby być ostrzeżeniem przed nadchodzącą chorobą. We wczesnej fazie choroby nie odczuwamy, że coś złego dzieje się z naszymi kośćmi! Organizm nie ostrzega nas o zbliżającym się zagrożeniu - jest to istota podstępnego przebiegu osteoporozy. W późniejszej fazie choroby pojawiają się bóle. Bóle mają charakter przewlekły, są bardzo uciążliwe i trudne do uśmierzenia. Najczęściej dotyczą pleców, zwykle w okolicy kręgosłupa. Chorzy uskarżają się także na bóle żeber. Niestety, bóle pleców rzadko kojarzone są z osteoporozą. Zdecydowanie częściej myśli się, że są wynikiem zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, wypadającego dysku, czy po prostu przeciążenia i przemęczenia. Osteoporoza, jako przyczyna bólów zwykle odsuwana jest na plan dalszy. W zaawansowanej fazie choroby kości są już znacznie odwapnione. Dla tej fazy charakterystyczna jest tzw. zwiększona łamliwość kości. Oznacza to, że kości są bardzo podatne na złamania, które mogą wystąpić już przy lekkich urazach i niewielkich obciążeniach. Kości są tak osłabione, że do złamań może dochodzić nawet bez uchwytnej przyczyny! Mówimy wtedy o tzw. złamaniach samoistnych. Złamania występują w kilku charakterystycznych miejscach:
nadgarstku - najczęstsze,

szyjce kości udowej - najpoważniejsze z klinicznego punktu widzenia,

trzonach kręgów kręgosłupa,

rzadziej dotyczą żeber i innych kości.
Najbardziej narażone są kobiety po 50 roku życia,blondynki, o drobnej budowie ciała.

Liczne i bardzo przykre następstwa menopauzy świadczą o znaczeniu hormonów płciowych w organizmie kobiety, o ich wielokierunkowym oddziaływaniu i ochronnym wpływie na wiele tkanek i narządów.

Organizm cierpi z powodu ich braku. Przed wiekami czy dziesiątkami lat kobiety żyły o 10-20 lat krócej, niż obecnie, a menopauza występowała u nich tak, jak u kobiet współczesnych, pomiędzy 45. a 50. rokiem życia. Przeważnie nie dożywały powikłań, które teraz są utrapieniem starości i problemem społecznym: złamań z powodu osteperozy i kalectwa, zaników tkanki mózgowej (hormony płciowe zmniejszają ryzyko choroby Alzheimera!).

Większości objawów klimakterium można zapobiec włączając jak najwcześniej hormonalne leczenie zastępcze. Tymczasem kobiety - i to nie tylko w Polsce - boją się hormonów. Wszystko, tylko nie hormony. A hormony to przecież substancje, które miały i które menopauza im odebrała.

Chorzy na cukrzycę otrzymują insulinę (hormon), osoby z niedoczynnością nadnerczy są leczone hydrocortizonem (hormon), chorym z tężyczką podaje się aktywny metabolit witaminy D (hormon), niedoczynność tarczycy jest związana z koniecznością przyjmowania hormonów nie chcą swoich hormonów, chociaż badania kliniczne wykazały, że hormonalna terapia zastępcza, polegająca na podawaniu małych dawek estrogenów i progesteronu (to nie są tak duże dawki jak stosowane w antykoncepcji!), przywracających sytuację sprzed menopauzy, przedłuża życie i poprawia jego jakość.

Miejmy nadzieję, że w przyszłości ta sytuacja się zmieni, dla dobra pań, które powinny cieszyć się życiem, wnukami, emeryturami wzmocnionymi drugim (a czasem i trzecim) filarem, a nie chodzić o kulach i nosić pampersy dla dorosłych.

Terapie uzupełniające
Terapie uzupełniające mogą być stosowane oddzielnie lub łącznie jedna z drugą. Każda taka terapia traktuje organizm jako całość, a nie tylko jako dysfunkcję jednego narządu, chociaż oczywiście działa na pewne wybrane objawy, np. uderzenie gorąca, depresje czy naglące parcie. Stosuje się bardzo różne terapie uzupełniające, ale te podane poniżej są najczęstsze. Zawsze należy przed rozpoczęciem ich stosowania skonsultować się ze specjalistą.

Homeopatia
Działa na zasadzie naturalnych surowców, np. rozcieńczony, nietoksyczny roztwór jadu węża powoduje zniesienie uderzeń gorąca, gdyż nierozcieńczony wywołuje częstoskurcz serca i uczucie gorąca. Leki homeopatyczne działają zarówno na poszczególne objawy jak i na cały organizm kobiety.

Ziołolecznictwo
Wiele ziół stosowanych w okresie menopauzy, takie jak Vitex agnucastus,zawiera estrogeny lub ich prekursory. Szałwię stosuje się przy uderzeniach gorąca , czarną porzeczkę przy schorzeniach układu moczowego, a kwiaty czarnego bzu lub korzenie waleriany przy bezsenności.

Akupunktura
Specjaliści w tej dziedzinie leczenia używają bardzo cienkich igieł celem nakłucia punktów na ciele, które wpływają na prawidłowe chi kobiety (przepływ energii w ciele). Akupunktura jest najefektywniejsza w leczeniu zespołów bólowych.

Aromaterapia
Używanie rozcieńczonych olejków może wzmocnić i zrelaksować kobietę. Stąd aromaterapia jest najlepsza w stanach pobudzenia oraz zmęczenia.